Θυρεοτοξίκωση είναι το κλινικό σύνδρομο υπερμεταβολισμού που προκαλείται από τα αυξημένα ποσά θυρεοειδικών ορμονών στον ορό. Ο όρος υπερθυρεοειδισμός χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει ότι η παρατεταμένη αύξηση της βιοσύνθεσης και έκκρισης των θυρεοειδικών ορμονών προέρχονται από τον θυρεοειδή αδένα. Επομένως οι όροι “θυρεοτοξίκωση” και υπερθυρεοειδισμός δεν είναι ταυτόσημοι. Αν και πολλοί ασθενείς με θυρεοτοξίκωση έχουν υπερθυρεοειδισμό, άλλοι όπως π.χ. αυτοί που η θυρεοτοξίκωση οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα ή σε εξωγενή χορήγηση θυροξίνης δεν έχουν.
Οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητες από την αιτία που την προκαλεί. Εντούτοις, αρκετά χαρακτηριστικά της δίνουν στοιχεία για την αιτία της νόσου. Τέτοια χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν την διάρκεια της νόσου, το μέγεθος και την υφή του θυρεοειδούς, την παρουσία ή απουσία εξωθυρεοειδικών εκδηλώσεων, όπως π.χ. οφθαλμοπάθεια επί νόσου Graves’. Θα πρέπει πάντα να γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστεί η αιτία της θυρεοτοξικώσεως σε όλους τους ασθενείς με την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο γιατί η γνώση της αιτίας καθορίζει την πρόγνωση και την θεραπεία. Τα αίτια της θυρεοτοξίκωσης μπορεί να ταξινομηθούν με βάση την παρουσία ή όχι υπερθυρεοειδισμού και με βάση την συχνότητα εμφάνισής τους. Η νόσος Graves’ είναι η πλέον συχνή, αφού αφορά περίπου το 60% – 90% όλων των περιπτώσεων θυρεοτοξικώσεως. Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες αιτίες αφορούν την πολυοζώδη τοξική βρογχοκήλη και το τοξικό αδένωμα καθώς και διάφορους τύπους θυρεοειδίτιδας. Εκτός από την θυρεοτοξίκωση που προέρχεται από την εξωγενή χορήγηση θυροξίνης, όλες οι άλλες αιτίες είναι σπάνιες.
Τα πιο συχνά υποκειμενικά συμπτώματα και ευρήματα της νόσου αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα. Κανένα από τα συμπτώματα της νόσου δεν είναι ειδικά. Συνήθως ο συνδυασμός αρκετών από αυτά στον ίδιο ασθενή συνηγορούν για την παρουσία της νόσου στον ασθενή αυτό. Η συχνότητα και η βαρύτητα των υποκειμενικών συμπτωμάτων και των αντικειμενικών ευρημάτων ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή. Μερικοί ασθενείς αναφέρουν λίγα συμπτώματα και αντικειμενικά ευρήματα και άλλοι περισσότερα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που τα κλινικά ευρήματα προσδιορίζουν και την αιτία της θυρεοτοξικώσεως, όπως φαίνονται στον Πίνακα:
| Αίτια θυρεοτοξίκωσης |
| Συνήθη αίτια |
| Θυρεοτοξίκωση με υπερθυρεοειδισμό |
| Ν. Graves’ |
| Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη |
| Τοξικό αδένωμα |
| Θυρεοτοξίκωση χωρίς υπερθυρεοειδισμό |
| Φλεγμονώδη αίτια : Σιωπηρή ή υποξεία θυρεοειδίτις |
| Εξωθυρεοειδική πηγή θυρ. Ορμονών: Εξωγενής λήψη θυροξίνης |
| Ασυνήθη αίτια |
| Θυρεοτοξίκωση με υπερθυρεοειδισμό |
| Υπερέκριση ΤSH |
| Υπερέμμεση gravidarum |
| Θυρεοειδικός καρκίνος |
| Struma ovarii |
| Φάρμακα : ιώδιο, λίθιο |
| Θυρεοτοξίκωση χωρίς υπερθυρεοειδισμό |
| Φλεγμονώδεις νόσοι |
| Φάρμακα που προκαλούν θυρεοειδίτιδα (Αμιοδαρόνη, Ιντερφερόνη α) |
| Μετακτινική θυρεοειδίτις |
| Κλινικές εκδηλώσεις συνήθων αιτίων θυρεοτοξίκωσης | |
| Συμπτώματα και ευρήματα | Αιτία |
| Διάχυτη βρογχοκήλη | Graves’ – σιωπηρή θυρεοειδίτις |
| Πολυοζώδης βρογχοκήλη | Αυτονομία θυρεοειδούς |
| Ετερόπλευρος οζώδης βρογχοκήλη | Αυτονομία θυρεοειδούς |
| Άλγος, ευαισθησία θυρεοειδούς | Υποξεία θυρεοειδίτις |
| Οφθαλμοπάθεια | Graves’ |
| Εντοπισμένο (προκνημιαίο) μυξοίδημα | Graves |
ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ. ΑΘΗΝΑ 2004